Haber Merkezi- ABD Başkanı Donald Trump İsrail-Filistin sorununu çözecek "Yüzyılın Anlaşması" diye adlandırdığı barış planını Salı günü açıklayacağını duyurdu.  “Yüzyılın Anlaşması” projesinin ayrıntılarına ilişkin birçok senaryo bulunuyor. Bu senaryolardan biri de Irak’ın geleceğine ilişkin. Kürdistan Bölgesi’nin doğrudan ilgilendiren bu durum üzerine uzmanların görüşlerini derledik.

Anlaşma üzerine uzun yıllardır konuşulmasına ragmen ilk kez , projenin mimarı olan Trump'ın damadı ve danışmanı Kushner, geçen haziran ayında Bahreyn'de açıklandı. 

ABD Başkanı Trump'ın İsrail-Filistin meselesine "çözüm bulmak" amacıyla hazırladığı "Yüzyılın Anlaşması" olarak nitelenen planının, detayları netleşmese de uluslararası basında, buna ilişkin bazı bilgiler yer alıyor.

Haberlere göre, anlaşma, Kudüs'ün tamamının İsrail'e bırakılması ve Batı Şeria'daki yasa dışı Yahudi yerleşim birimlerinin büyük bölümünün varlığını sürdürmesi gibi maddeler içeriyor.

“Araplar’dan projeye maddi destek”

Amerikan medyasında sızdırılan haberlere göre; Yüzyılın Anlaşması’nın ayrıntılarında Ürdün, Mısır ve Irak’taki Filistinli mültecilerin evlerine dönmesi için, özelde Arap ülkelerinin olmak üzere dünya ülkelerinin ABD ile birlikte mali katkıda bulunması yer alıyor. Söz konusu barış planı için Körfez ülkeleri Filistin’in yeniden inşası, mültecilerin dönüşü vb. projeler için 10 milyar ödemesi ön görülüyor.

Irak eski Maliye Bakanı ve Irak Yüksek İslam Konseyi Başkanı Bekir Zubeydi, Mayıs 2018 tarihinde yaptığı açıklamada, Irak’ın Basra Vilayeti’nin güneyindeki Kaim kentinde radikal grupların olması nedeniyle “Yüzyılın Anlaşması” projesi ile Irak arasındaki bağlantıyı ortaya koyduğunu söylemişti.  

“Filistinli mülteciler için Irak’ta alan açılacak”

Bekir Zubeydi, ayrıca Irak’ın Fırat nehrinin batısındaki bölgelerine ülkedeki ve Ürdün’de büyük bir nüfusa sahip olan Filistinli mültecilerin yerleştirileceğini iddia etti.

Zubeydi’ye göre Bağdat’ın “Yüzyılın Anlaşması”nın bir parçası olmadığını belirterek, “Hakikat farklı. Bu projedeki birçok konun arka planında iki nehir(Dicle-Fırat)arasındaki coğrafyadaki tarihten beri süre gelen toplumsal, mezhepsel ve etniki çelişkiler yatmaktadır” dedi.

“Irak ve Arap ülkelerinin sınırları yeniden çizilecek”

“Yüzyılınanlaşması” projesinin Irak’ın geleceğini nasıl etkileyeceğine ilişkin bir yazı kaleme alan Kürdistan Emekçiler(Zahmetkêşan) Yönetim Kurulu üyesi ve uluslararası ilişkiler uzmanı Hiwa Seyid Selîm, “Yüzyılın anlaşması”nın Arap-İsrail arasındaki çelişkilerin bir defada çözülmesini amaçladığını, Suudi Arabistan’ın da bu projeyi maddi yönden desteklediğini söyledi. 

Hiwa Seyid Selîm,  projenin bir sonucu olarak İsrail, Filistin, Suudi Arabistan, Mısır ve Irak sınırlarının yeniden çizileceğini, bu projenin mimarının ise Trump'ın damadı Jared Kushner olduğunu kaydetti.

“Irak 3 küçük devletçiğe bölünecek”

Rusya’da St. PetersburgÜniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Ceza Çingiyani, “Yüzyılın Anlaşması”nda Irak’ın 3 devlete bölünme ihtimali olduğunu (Güneyde Sünni Arap, Kuzeyde Kürt, orta ve güneyde Şii Arap) belirterek, bu durumda Irak’taki Sünni Arapların Ürdün ile birleşerek Filistin meselesinin çözümü için geniş bir sahanın oluşabileceğine dikkat çekti.

“Suudi, İsrail ve Kürtler projeyi destekliyor”

Çingiyani’ye göre proje gerçekleşirse, Irak 3 küçük devletçiğe bölünecek. Çingiyani, Kürtler, İsrail, Mısır ve Suudi Arabistan’ın projeyi destekleyeceğini, Türkiye ile Filistin’deki İhvan grubunun ise projeye karşı çıktığını, İran’ın ise projeye karşı sessizliğini koruduğunu belirtti.

Trump bugün açıklıyor

Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Donald Trump, İsrail-Filistin sorununu çözecek "Yüzyılın Anlaşması" diye adlandırdığı barış planını, salı günü açıklayacağını kaydederek, "Gerçekleşmeye en yakın plan bu. Neler olacağını göreceğiz" dedi.

Trump, "(Salı günü) öğlen 12:00'de (TSİ 20:00) planı açıklayacağız. Bu çok büyük bir plan ve İsrail ile Filistinlilere yönelik bir teklif görevi görecek. Gerçekleşmeye en yakın plan bu. Neler olacağını göreceğiz. Başbakanın ve birçok Arap ülkesinin desteğine sahibiz. Sanıyorum sonunda Filistinlilerin de desteğini alacağız" ifadelerini kullandı.

Peki Başkan Trump'ın açıklayacağını dile getirdiği 'Yüzyılın Barış Planı'nda aşılamayan kilit meseleler

Musevilik, İslam ve Hristiyanlık için kutsal olan tarihi mekanlar da dahil olmak üzere Kudüs'ün statüsü.

İsrail ve Filistinlilerin karşılıklı mutabık kalacağı sınırların oluşturulması.

İsrail'in, Filistinliler ve düşman komşularının saldırılarına karşı güvenlik endişelerini giderecek düzenleme.

Filistin'in 1967 Orta Doğu savaşında İsrail tarafından kontrol edilen (Batı Şeria, Gazze Şeridi ve Doğu Kudüs) devlet kurma talebi.

Milyonlarca Filistinli mültecinin on yıllardır çözüm bulunmasını beklediği durumu.

Su gibi sınırlı doğal kaynakları paylaşmaya yönelik düzenlemeler.

Filistin İsrail'in Batı Şeria ve Doğu Kudüs'teki yerleşim birimlerini kaldırması talebi. Batı Şeria'da 400 binden fazla Kudüs'ün doğusunda ise 200 binin üzerinde Yahudi yerleşimci yaşıyor.

Basnews